Đề cương ôn tập tốt nghiệp môn Ngữ văn năm 2011-Phần văn học nước ngoài

B. Văn học nước ngoài:
1. Nêu ngắn gọn hoàn cảnh sống của nhân vật Anđrây Xô –cô- lôp (trong truyện ngắn Số phận con người) sau chiến tranh.
Trả lời:
- Sau chiến tranh, Xô-cô-lốp trở về với nôi đau mất mát lớn : gia đình thân yêu của anh bị chiến tranh cướp đi tất cả, anh trở nên trơ trọi, cô độc và luôn phải sống trong giày vò đau đớn về tinh thần cũng như những khó khăn về cuộc sống hiện tại (không nhà cử, không người thân thích,..)
- Vượt lên cảnh ngộ đó, Xô-cô-lốp vẫn làm việc để kiếm sống, để vơi đi nỗi đau tinh thần và không trở thành gánh nặng cho xã hội.
2. Nêu hoàn cảnh sáng tác và chủ đề của truyện ngắn Số phận con người của Sô-lô-khôp.
Trả lời:
- Hoàn cảnh : Truyện ngắn Số phận con người của Sô-lô-khôp được công bố lần đầu trên báo sự thật, số ra ngày 31.12.1956 và 1.1.1957. Truyện có ý nghĩa khá quan trọng đối với toàn bộ sự phát triển của nền văn xuôi Xô viết suốt giai đoạn sau này. Bởi, người ta có thể tìm thấy ở tác phẩm này những tìm tòi chủ yếu của văn học Xô viết hiện đại. Đây là tác phẩm đầu tiên trong văn học Xô viết, nhà văn tập trung thể hiện hình tượng con người bất hạnh sau chiến tranh, nhìn cuộc sống và chiến tranh một cách toàn diện, chân thực. Về sau, truyện được in trong tập Truyện Sông Đông.
- Chủ đề: Số phận con người tập trung khám phá nỗi bất hạnh của con người sau chiến tranh. Song tuy viết về nhưng đau thương, mất mát mà chiến tranh gây ra, tác giả vẫn giữ vững niềm tin ở tính cách Nga kiên cường cung như lòng tin ở cuộc sống bao dung.
3. Ý nghĩa tư tưởng và đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn Số phận con người của Sô-lô-khôp.
Trả lời:
a. Ý nghĩa tư tưởng:
- Đoạn trích khẳng định sức mạnh tiềm ẩn và những cống hiến của nhân dân Nga nói chung trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc, đồng thời thể hiện lòng khâm phục và tin tưởng ở tính cách Nga kiên cường và nhân hậu, đồng cảm trước vô vàn khó khăn trở ngại mà con người phải vượt qua trên con đường vươn tới tương lai, hạnh phúc.
- Nhân vật trung tâm của tác phẩm là một người lính dũng cảm trong chiến đấu trước kẻ thù, một người lao động có trách nhiệm cao cả và nghị lực phi thường trong cuộc sống đời thường. Đặt nhân vật vào nhiều mối quan hệ với dân tộc, nhân dân, thời đại, gia đình,.. nhà văn đã nâng nhân vật lên tầm vóc sử thi. Nhân vật chính vừa là biểu tượng của nhân dân Nga, vừa là một số phận cá nhân với những cảnh ngộ, sự từng trải và bước đường đời rất riêng.
b. Đặc sắc nghệ thuật:
- Tác phẩm được kề theo ngôi thứ nhất, kết cấu theo trình tự thời gian. Số phận con người mang âm hưởng anh hùng ca về lòng dũng cảm, về tinh thần chịu đựng và sức mạnh tinh thần của con người Nga, tính cách Nga.
- Truyện được viết theo kiểu truyện lồng trong truyện ; nhân vật tôi (tác giả) thuật lại câu chuyện anh nghe được từ Xô-cô-lốp. Tác phẩm có hai người kể chuyện : tác giả và nhân vật; nhà văn tạo được nhiều tình huống nghệ thuật đặc sắc để thử thách, khám phá chiều sâu tính cách Nga, con người Nga.
4. Nêu nhưng hiểu biết của mình về cuộc đời nhà văn Sô-lô-khốp.
Trả lời:
- M. Sô-lô-khốp (1905 -1984) sinh tại một thị trấn của vùng sông Đông.
- Là nhà văn Xô viết lỗi lạc tham gia cách mạng khá sớm.
- Từng làm nhiều nghề để kiếm sống và luôn tự học.
- Trong thế chiến thứ hai ông là phóng viên mặt trận, rong ruổi khắp các chiến trường và viết nhiều bài chính luận, bài kí nổi tiếng.
- Ông được vinh dự nhận giải Nôben về văn học năm 1965.
-Các tác phẩm tiêu biểu:
+ Số phận con người
+ Sông Đông êm đềm.
+ Đất vỡ hoang
+ Họ đã chiến đấu vì Tổ quốc,..
- Các tác phẩm của Sô- lô - khốp phản ánh một cách toàn diện về cuộc sống và con người trong chiến tranh.
5. Lòng nhân hậu của nhân vật Anđrây Xô –cô- lôp được thể hiện thế nào trong truyện ngắn Số phận con người của Sô-lô-khôp.
Trả lời:
- Anđrây Xô-cô-lốp đau khổ vô hạn vì những mát lớn lao trong chiến tranh.
- anh nhận bé Va-ni-a mồ côi làm con, anh yêu thương, chăm sóc chú bé như con đẻ của mình.
- Anh giấu chưa cho chú bé biết nhiều sự thật vì không muốn chú bé buồn.
6. Nêu những hiểu biết của mình về cuộc đời nhà văn Hê min uê.
Trả lời:
- Ơ nit Hê min uê (1899-1961) sinh tại bang Ilinoi trong một gia đình trí thức ở Mĩ.
- Sau khi tốt nghiệp ông đi làm phóng viên chiến tranh. Bị thương ở chiến trường Italia, ông trở về Hoa kì.
- Thất vọng về xã hội đương thời, tự nhận mình thuộc thế hệ mất mát, không hòa nhập được với cuộc sống đương thời và đi tìm bình yên trong men rượu và tình yêu.
- Năm 1926 cho ra đời tiểu thuyết Mặt trời vẫn mọc và trở nên nổi tiếng.
- Là nhà văn vĩ đại nhất của nước Mĩ thế kỉ XX. Ông khai sinh lối văn kiệm lời, kiệm cảm xúc,..(nguyên lý tảng băng trôi).
- Dù viết về đề tài gì, ông cũng đều nhằm mục đích "viết một áng văn xuôi đơn giản và trung thực về con người”.
- Nhận giải Nô- ben về văn học 1954.
- 1961 nhà văn tự sát.
- Các tác phẩm: Giã từ vũ khí, Chuông nguyện hồn ai, Ông già và biển cả,..
7. Anh (chị) hiểu như thế nào về nguyên lí "tảng băng trôi” của Hê min uê?
Thông qua hình ảnh ông già quật cường, bằng kĩ thuật điêu luyện, đã chiến thắng con cá kiếm to lớn và hung dữ trong truyện Ông già và biển cả, nhà văn muốn gửi đến người đọc điều gì?
Trả lời:
"Tảng băng trôi” : dựa vào tự nhiên trong thực tế, tảng băng trên mặt nước chỉ có ba phần nổi, bảy phần chìm. Nhà văn sáng tạo theo nguyên lí đó:
- Nhà văn nhấn mạnh vào yếu tố hàm xúc, ngụ ý trong mạch ngầm văn bản, tạo ra được "ý tại ngôn ngoại” và khẳng định hiệu quả của cách viết ấy. Tác giả phải hiểu biết cặn kẽ những điều mình muốn viết, sau đó lược bỏ những chi tiết không cần thiết, giữ lại phần cốt lõi, sắp xếp lại để người đọc khi tiếp xúc với chúng vẫn có thể hiểu được những gì đã lược đi.
- Nhiệm vụ của người đọc là phải đồng sáng tạo mới có thể hiểu được "bảy phần chìm”, những hình tượng, hình ảnh,… giàu tính tượng trưng đa tầng nghĩa; phải vận dụng kinh nghiệm và nhưng hiểu biết để lấp đầy khoảng trống mà nhà văn cố tình tạo ra trong tác phẩm.
Thông qua hình ảnh ông già quật cường, bằng kĩ thuật điêu luyện, đã chiến thắng con cá kiếm to lớn và hung dữ trong truyện Ông già và biển cả, nhà văn muốn gửi đến người đọc thông điệp : Hãy tin vào con người, "con người có thể bị huỷ diệt chứ không thể bị đánh bại”, "con người được sinh ra không phải dành cho thất bại”.
8. Hãy tìm trong đoạn trích một vài câu văn có nhiều "khoảng trống” để chứng minh cho lối viết văn kiệm lời, kiệm cảm xúc của nhà văn Hê-min-uê.
Trả lời:
- Sau ba ngày đêm ròng rả chiến đấu với con cá kiếm trên biển, nhà văn để nhân vật thốt lên: "Ta đã di chuyển được nó”, ông lão nói. "Ta đã di chuyển được nó rồi”. Không một lời dẫn rõ ràng, khôn có một cụm từ giải thích về thái độ như mừng rỡ, phấn khởi,..Tuy nhiên, người đọc vẫn thấy được sắc thái hào hứng, sự vui mừng được toát lên từ cách nói, kết quả hành động của ông lão. Nếu cần lấp đầy khoảng trống, người đọc có thể thêm từ ngữ chỉ trạng thái, tính chất,..vào câu văn đó.
- Hay như câu độc thoại : "Con cá là vận may của ta” đã tạo khoảng trống cho độc giả. Người đọc phải hiểu được, ông lão đã 84 ngày chưa câu được một con cá nào, và mọi người xung quanh cho rằng ông lão đang bị vận đen đeo bám. Ngay cả Ma-nô-lin, cậu bé thân thiết nhất của Xanh-ti-a-gô cũng bị cha mẹ cấm không cho theo ông nữa. Nếu hiểu đầy đủ, câu văn này phải là : con cá là vận may của ta và việc ta bắt được nó đã chứng minh rằng ta đã vượt qua được vận rủi.
9. Đoạn trích truyện Ông già và biển cả của Hê-min-uê kể lại sự việc gì? Nhân vật Xan-tia-go là người như thế nào qua sự việc ấy?
- Sự việc : Ông lão đánh cá Xan-ti-a-go vất vả săn bắt con cá kiếm.
- Xan-ti-a-go là một ngư phủ lành nghề, là người dũng cảm, mưu trí, kiên trì, giàu ý chí, nghị lực, giàu khát vọng,…
10. Hình ảnh con cá kiếm trong Ông già và biển cả của Hê-min-uê gợi cho anh chị suy nghĩ gì?
- Hình ảnh con cá kiếm trong đoạn trích được miêu tả đấy là hình ảnh đẹp, cao quý; quan hệ của của nó đối với ông lão Xa-ti-a-go cũng là một quan hệ khác thường (ông lão xem con có như một con người, thậm chí là một đối thủ hay một người bạn tâm tình).
- Chính điều này đã gợi ra cho người đọc nhiều suy nghĩ : nó là hình ảnh của ước mơ, của lí tưởng mà mỗi con người thường theo đuổi trong đời.
11. Cảm nhận của ông lão về con cá kiếm trong Ông già và biển cả của Hê-min-uê được miêu tả như thế nào?
- Diễn tả sự cảm nhận của ông lão về con cá kiếm diễn ra đúng như sự việc xảy ra trong cuộc sống. Đầu tiên chỉ nhìn thấy từng bộ phận, rồi nhìn thấy toàn thể; tiếp theo cảm nhận nó bằng xúc giác, thị giác (sợi dây, những vòng lượn,..)
- Cảm nhận về con cá kiếm càng lúc càng mãnh liệt.
12. Trình bày ngắn gọn những hiểu biết của mình về cuộc đời và sự nghiệp văn học của nhà văn Lỗ Tấn.
Trả lời:
- Lỗ Tấn (1881 -1936) là nhà văn cách mạng Trung Quốc.
- Xuất thân trong một gia đình quan lại sa sút, có điều kiện thấy rõ những điều xấu xa, lạc hậu của chế độ phong kiến Trung Quốc, sớm có lòng yêu nước, thương dân.
- Thời trẻ, ông đã đổi nghề nhiều lần : hàng hải, khai mỏ, nghề y, cuối cùng chuyển sang viết văn để thức tỉnh quốc dân đồng bào.
- Tác phẩm chính : Gào thét, Bàng hoàng, AQ chính truyện, Thuốc,…
- Làm văn nghệ, Lỗ Tấn dùng ngòi bút của mình để phanh phui căn bệnh tinh thần của người Trung Quốc, mong muốn thức tỉnh họ thoát khỏi những u mê, lạc hậu, kêu gọi nhân dân đoàn kết để đánh đổ ngoại tộc giành độc lập tự do cho dân tộc.
13. Tóm tắt ngắn gọn truyện ngắn Thuốc.
Trả lời:
- Sáng sớm mùa thu, lão Hoa, chủ quán trà đến pháp trường mua thuốc chữa bệnh lao cho con. Thuốc là chiếc bánh bao tẩm máu của người chiến sĩ cách mạng Hạ Du.
- Bà Hoa cho con an chiếc bánh với niềm tin chắc chắn con sẽ khỏi bệnh.
- Những người khách trong quán trà bàn về thuốc, về Hạ Du và cho là anh ta điên.
- Buổi sáng thanh minh năm sau, bà Hoa và bà mẹ Hạ Du cùng đến thăm mộ con, họ đồng cảm và ngạc nhiên khi thấy vòng hoa trên mộ Hạ Du.
14. Hoàn cảnh ra đời của truyện ngắn Thuốc.
Trả lời:
- Cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, Trung Quốc bị các nước đế quốc xâu xé. Xã hội Trung Quốc biến thành nửa phong kiến nửa thuộc địa, thế nhưng nhân dân lại cam chịu nhục. Đó là căn bệnh đớn hèn, tự thỏa mãn, cản trở nghiêm trọng con đường giải phóng dân tộc. Thuốc ra đời đúng vào hoàn cảnh ấy như một lời cảnh tỉnh những ai còn đang ngơ ngác trước thời cuộc, chỉ ra cho họ thấy rằng Trung Quốc đang là con bệnh trầm kha, chỉ có tiêu diệt hết thứ vi rút đớn hèn mới có cơ hội cứu được con bệnh thập tử nhất sinh ấy.
- Lỗ Tấn viết Thuốc ngày 25-4-1919 rồi đăng trên tạp chí Tân thanh niên đúng vào dịp phong trào ngũ tứ nổ ra.
15. Thuốc là một nhan đề đa nghĩa. Anh (chị) hãy giải thích ý nghĩa nhan đề đó?
Trả lời:
- Trước hết nó được hiểu đúng theo nghĩa đen, ấy là thứ thuốc chữa bệnh lao cho người Trung Quốc lạc hậu, u mê. Một cách chữa bệnh đầy mê tín – lấy máu người để chữa bệnh lao. Ruốt cuộc, con bệnh vẫn chết. Chết trong cái không khí ẩm mốc hôi tanh mùi máu của nước Trung Hoa lạc hậu.
Nhưng không chí có vậy, Thuốc còn đề cập đến một vấn đề khác sâu xa hơn và khái quát hơn, đó là sự u mê, đớn hèn, mông muội về chính trị - xã hội của quần chúng và bi kịch không được hiểu, không được ủng hộ của những người cách mạng tiên phong.
16. Trong truyện ngắn Thuốc của Lỗ Tấn, khách trong quán trà của lão Hoa đã bàn về những chuyện gì? Hãy cho biết điều mà nhà văn muốn nói qua truyện ấy.
Trả lời:
Khách trong quán trà của lão Hoa đã bàn về những chuyện:
- Chuyện bánh bao tẩm máu tử tù.
- Chuyện người tù họ Hạ bị chém.
Điều nhà văn muốn nói:
- Phản ánh và phê phán sự ngu muội, thiếu hiểu biết của người dân Trung Quốc đương thời về cách chữa bệnh lao.
- Phản ánh và phê phán sự ngu muội, thiếu hiểu biết của người dân Trung Quốc đương thời về cách mạng.
Chúc tất cả thành công!